수사 स"#या

(1)

수사 स"#या saṃkhyā

1. 문자

3. 서수사

4. 숫자적 상징

2. 기수사

(2)

1. 문자

१ ३

१० २ ४

९ ८

७ ६

५

1 2 3 4 5

daśa pañca dvi tri

sapta aṣṭa

catur

nava ṣaṣ

eka

6 7 8 9 10

(3)

१५५३ ¹⁵⁵³

2543

1492

१४९२ २५४३

1367

१३६७

1873

१८७३ १०२९

1029

(4)

११ १२ १३ १४ १५

१६ १७ १८ १९ २०

ekādaśa dvādaśa trayodaśa caturdaśa pañcadaśa

ṣoḍaśa saptadaśa aṣṭādaśa navadaśa viṃśati ekav- dvāv- trayov- caturv- pañca-v

ṣaḍv- saptav- aṣṭādv- navav- ३० triṃśat

1은 11의 경우에 ekā가 된다.

ekāśīti dvyaśīti tryaśīti- catu-a- pañca-a-

ṣaḍ-a- sapta-a- aṣṭa-aśīti nava-a

2, 3, 8은 10에서 30까지는 dvā, trayas, aṣṭā가 되고

80 앞에서는 원래대로 dvi, tri, aṣṭa가 됨

(5)

* २१ -‐१००

^{교재 참조}

* 1은 11의 경우에 ekā가 된다.

* 2, 3, 8은 10에서 30까지는 dva, trayas, aṣṭā가 되고 80 앞에서는 원래대로 dvi, tri, aṣṭa가 됨

(6)

२० ३० ४० ५०

f viṃśati triṃśat catvāriṃśat pañcāśat

६० ७० ८० ९० १००

ṣaṣṭi saptati aśīti navati śata(m)

२०० ३०० ४०० ५०० ६००

dviśata triśata catuḥśata pañcaśata ṣaṭśata

७०० ८०० ९०० १०००

saptaśata aṣṭaśata navaśata sahasra (daśa śata)

(7)

१००० २००० ३०००

sahasrara dve sahasrare trīṇi s-

१०००० १००००० १०००००० १०००००००

ayuta(n) lakṣa(n) prayuta^(niyuta, n) koṭi(f)

100이상의 중간 수는 일반적으로 adhika(+)

101 ekādhikaśatam

1 + 100 115  pañcadaśādhikaśatam 15 + 100

383 trayaśītyśādhikatriśatam 83 + 300

102 : dviśatam dvyadhikaśatam(102)

596 ṣaṇṇavatyādhikapañcaśatam 96 + 500

100이하: ūna(-‐) 200

(8)

5832

dvātriṃśadadhikāṣṭaśatoJarapañcasahasram

2) 1,000 단위

596 ṣaṇṇavatyādhikapañcaśatam 435 pañcatriṃśadadhikacatuḥśatam

35 + 400 96 + 500

32 + 800 + 5000

(9)

ūna

19 navadaśa

ekonaviṃśaO eka-‐ūna-‐viṃśaO

ūnaviṃśaO

84 caturaśīO

ṣoḍaśonaṃ śatam 16부족한 100

n n 27 tryūnatriṃśat

95 pañconaṃ śatam _{5 부족한 100}

(10)

기수사의 격변화

1) 1, 2, 3, 4는 남성,중성,여성 (2는 양수) 2) 3 이상의 수는 복수형

3) 5이상의 수는 중성

(11)

eka (m, f, n: sg) No.

Ac.

Ins.

Da.

Ab.

Ge.

Lo.

m. n f ekaḥ ekam ekā ekam ekam ekām ekena ekayā ekasmai ekasyai ekasmāt ekasyāḥ ekasya ekasyāḥ ekasmin ekasyām

(12)

dvi (m, f, n) 양수로반 격변화 No.

Ac.

Ins.

Da.

Ab.

Ge.

Lo.

m. n f dvau dve dve dvau dve dve

dvābhyām dvābhyām dvābhyām

dvayoḥ dvayoḥ dvayoḥ

dvābhyām dvābhyām dvābhyām dvābhyām dvābhyām dvābhyām dvayoḥ dvayoḥ dvayoḥ

(13)

tri(m, f, n) : 3이상은 복수형으로만 격변화 No.

Ac.

Ins.

Da.

Ab.

Ge.

Lo.

m. n f

trayaḥ trīṇi Osraḥ trīn trīṇi Osraḥ tribhiḥ Osṛbhiḥ tribhyaḥ Osṛbhyaḥ tribhyaḥ Osṛbhyaḥ trayāṇām Osṛṇām triṣu Osṛṣu

(14)

* 수사적 부사

1. 횟수(kṛtvs, vārma)

sakṛt : 1 회 dviḥ : 2회 triḥ : 3회 catuḥ: 4회

pañcakṛvaḥ 5회 ṣaṭkṛvaḥ 6회 kṛvaḥ

ekaviṃśaOkṛtvas 21회 śatakṛtvas 100회

2. 양태 -‐dhā

ekadhā, dvidhā, tridhā(tredhā) pañcadhā, ṣoḍdā(ṣaḍdhā)

하나로 둘로 셋으로

3. 배분 -‐śaḥ

ekaśaḥ, dviśaḥ, triśaḥ, pañcaśaḥ, śataśaḥ 하나씩, 둘씩, 백개씩

ekavārma 1회 dvivārma 2회 saptavārma 7회

(15)

* 수사에서 파생된 명사, 형용사

1. 집합 명사

pañcat (f) , paṅkO: 5개 1조

daśat (f) , daśaO (f) : 10개 1조 pañcāśaO(f) : 50

daśa]r daśa 10x10=100

2. 무더기: -‐taya, -‐(i)ka

catuṣṭaya : 4개로 구성된 전체 pañcataya: 5

(16)

2. (i)ka *숫자적 의미 외에 다양한 의미를 지님

ṣaṭka : 6개로 구성된 śataka: 100으로 구성된

śaOka: “ , 100에 달하는, 100으로 구입한 viṃśaka: 20개로 구성된

3. dvitaya dvaya, dvitaya: 2중,2배 (f= ī) dvayī dvayam, dvitayam(n): 2중, 2배, 짝 traya, tritaya: 3중,3배

trayam, tritayam(n):3중, 3겹, 3개1조

(17)

चत2रशी6तल8ाणा:क<क= सम2दा@तम्

ततःिशDन पीठानH षोडशोन" शत" कLतम्

caturaśītilakṣāṇām ekaikaṃ samudāhṛtam

tataḥ śivena pīṭhānāṃ ṣoḍaśonaṃ śataṃ kṛtam catur-‐aśīO –lakṣāṇām

4 80 lakṣa

84 lakṣa 8, 400,000

1 lakṣa = 100,000

ṣoḍaśa-ūnaṃ śataṃ

부족한

16 ¹⁰⁰ =84

(18)

आ6दनाथोOतसपादको6टसमा6धRकाSष2

śrī ādināthoktasapādakoṭisamādhiprakāreṣu koṭi = 10,000,000

= 12,500,000 pāda = ¼

2,500,000 sapādakoṭi

ardha(n) = ½ pāda(m) = ¼ ardhadvi]ya = 1 ½ ardhatṛ]ya = 2 ½

adhyardhaśatam = 150

guṇa = 배수 dviguṇa = 2배, 2중

triguṇa = 3배, 3중, 3겹

māsārdhena mṛtyuṃ jayaO

(19)

साधT घ6टकाVय" सWयX वह

sārdhaṃ ghaṭikādvayaṃ sūryo vahaO ghaṭikā : 24분

ghaṭikādvayaṃ : 48분 12+24+24 = 60

प6रचयाव[थामाह साध\Vा]याम् त^तीयायिम6तः

paricayāvasthām āha sārdhadvābhyām tṛ]yāyām iO sārdhadvābhyām

(20)

प_जरविaछराि[थिभब\ef शरीS

pañjaravac chirāsthibhir baddhe śarīre

Vा]यम6धका सgता6तः Vासgता6तः

dvābhyām adhikā saptāOḥ dvāsaptāOḥ

Vासgता6तस"#याका6नसहhािणनाडीनH

dvāsaptāOsaṃkhyākāni sahasrāṇi nāḍīnāṃ

72,00 =

dvāsaptaOsahasra

(21)

3. 서수사

m,n f

1 2 3 4

m,n f

5 6 7 8 9 10 prathama ā

tṛtīya ā dvitīya ā

caturtha ī (turīya ā) (turya ā)

pañcama ī ṣaṣṭa ī

saptama ī aṣṭama ī navama ī daśama ī

(22)

3. 서수사

m,n f

11 daśama ī 12 dvādaśa ī 13 trayodaśa ī 19 navadaśa ī 20 viṃśa ī 21 ekaviṃśa ī 30 triṃśa ī 40 catvāriṃśa ī

m,n f

100 śatatama ī 200 dviśatatama ī

300 triśatatama ī 500 pañcaśatatama ī

800 aṣṭaśatama ī 1000 sahasratama ī

(23)

서수사의 형식 (1)

5-‐10: ma(m,n), mī(f)를 붙임 (ma, mī 앞의 n은 탈락

11-‐19: 말미의 n탈락(m,n), 마지막 음소a 를 ī(f)로

1-‐4: 개별적 명칭

21-‐29: 말미의 O탈락(m,n), 마지막 음소a 를 ī(f)로

30-‐59: 말미의 t탈락(m,n), 마지막 음소a 를 ī(f)로

61-‐99: 말미의 i를 a로(m,n), 마지막 음소a 를 ī(f)로

60, 70, 80, 90은 예외

(24)

서수사의 형식 (2)

5-‐10: ma, tama(m,n): mī, tamī(f)를 붙임

11-‐99: tama(m,n), tamī(f) 1-‐4: 개별적 명칭

20 viṃśa ī 21 ekaviṃśa ī

20 viṃśatitama ī 21 ekaviṃśatitama ī

(25)

4. 숫자적 상징

ग2jभगणानH स"#या िजनयमDदत2\हाkयभ2जात2lया ।

gurubhagaṇanāṃ saṃkhyā jinayamavedartuhavyabhujātulyā

Āryabhaṭīya

िजनयमDदत2\हाkयभ2जात2lया ।

지나-‐쌍-‐ 베다-‐계절-‐불

지나 24 쌍 2 베다 4 계절 6 불 3

= 364,224

jina-‐yama-‐veda-‐rtu-‐havyabhujā-‐tulyā

(26)

भ2ज"ग6वज^िmबत

bhujaṃgavijṛmbita : m, m, t, n, n, n, r, s, l, g (26음절)

व[त2 । इश । अp

vastu īśa aśva

8 11 7 = 8, 19, 26

ṛtu, naga, vārdhi, himāmśu

계절(6) 산(8) 바다(4) 달(1) = 1486년

(27)

0

허공, 하늘, 무한, 천상

kha, ākāśa, ananta, vyoma, ambara

1

달, 땅, 신체, 고독, 얼굴

candra, indu, pṛthvī, tanu, vana, rūpa, 날개, 눈, 팔, 손, 귀, 쌍

pakṣa, netra, bāhu, hasta, karṇa, yama

2

3

불과 관련된 단어, 라마, 구나, 세상, 쉬바의 눈

agni, vahni, kṛṣānu, vaisvānara rāma, guṇa, loka, hridṛk

(28)

4

베다, 물과 관련된 단어, 겁(yuga), 사각

veda, jalanidhi(대양), ambu, yuga, kṛta, koṣṭu

5

화살, 감관, 보석, 숨, 자식, 요소

śara ,bāṇa, indriya, ratna, prāṇa, suta, putra, bhūta

부분(aṅga), 맛, 가락, 계절, 학문, 원수 rasa,rāga, ṛtu, tarka, ari, śatru

6

7

^{성자, 산, 말}

ṛsi, muni, himāvat, adri, naga, aśva

(29)

8

바수(vasu), 코끼리(gaja), 망갈라(maṅgala)

9

구멍(randhra), 행성(graha)

쉬바(śiva), 루드라(rudra)

11

12

태양(sūrya), 황도

방향(dik, deśa), 까르마(karma)

10 24 32

지나(jina) 이빨(danta)

(30)

1012년

ravi, vyoma, indu

태양(12), 공간(0), 달(1)

화살(5), 한쌍의 눈(22), 달(1)

1753

kṛṣānu, bāṇa, āśva, śaśāṅka, śake bāṇākṣi yugamam, śaśi

1225

불(3), 화살(5), 말(7), 달(1)

(31)

수사 स"#या